Rozwój odnawialnych źródeł energii w Polsce nabiera tempa, a farmy PV (fotowoltaiczne) stają się jednym z kluczowych filarów zielonej transformacji. Tylko w ciągu kilku lat udział instalacji fotowoltaicznych o mocy powyżej 1 MW wzrósł do ponad 20% całkowitej mocy zainstalowanej w PV. Jednocześnie, zjawisko curtailmentów, czyli wymuszonego ograniczania generacji energii z OZE, staje się realnym wyzwaniem – szczególnie dla inwestorów. W artykule przyglądamy się obecnej sytuacji, analizujemy skutki wzrostu farm PV i wyjaśniamy, co to oznacza dla przyszłości sektora.
Farmy fotowoltaiczne – siła napędowa zielonej energii
Farmy fotowoltaiczne, zwane też farmami PV, to duże instalacje produkujące energię elektryczną z promieniowania słonecznego. W Polsce boom inwestycyjny w ten sektor trwa od 2020 roku, napędzany rosnącym zainteresowaniem inwestorów prywatnych, funduszy infrastrukturalnych oraz polityką klimatyczną Unii Europejskiej.
Dlaczego farmy PV zyskują na znaczeniu?
- Niski koszt produkcji energii po okresie zwrotu inwestycji
- Niezależność od cen paliw kopalnych
- Brak emisji CO₂ i cicha praca instalacji
- Szybki czas realizacji projektów (średnio 6–12 miesięcy)
W Polsce farmy PV o mocy przekraczającej 1 MW już stanowią istotny udział w miksie energetycznym. Ich rola będzie rosła, ale wraz z nią pojawiają się także nowe wyzwania.
Wzrost udziału dużych farm PV – skala i konsekwencje
Według danych PSE, udział instalacji powyżej 1 MW w całkowitej mocy zainstalowanej w PV przekroczył już 20%. To efekt udanych aukcji OZE, wsparcia systemowego oraz postępu technologicznego. Inwestycje o mocy 5–50 MW pojawiają się na coraz większą skalę, często wspierane przez samorządy i inwestorów zagranicznych.
Co oznacza ten wzrost?
- Większy udział energii z OZE w miksie energetycznym
- Zwiększoną presję na sieć przesyłową i dystrybucyjną
- Nowe wyzwania związane z przewidywalnością i stabilnością systemu elektroenergetycznego
Curtailment – gdy energia z farm PV nie trafia do sieci
Jednym z największych wyzwań rosnącego udziału farm fotowoltaicznych jest curtailment, czyli ograniczenie generacji z powodu przeciążenia sieci lub braku zapotrzebowania. Zjawisko to, jeszcze niedawno rzadkie, staje się coraz powszechniejsze, zwłaszcza w okresach wysokiego nasłonecznienia i niskiego poboru energii.
Dlaczego występuje curtailment?
- Niewydolna infrastruktura sieciowa (szczególnie lokalna)
- Brak systemów magazynowania energii
- Ograniczona elastyczność odbiorców końcowych
- Brak pełnej integracji OZE z rynkiem energii
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli farma PV generuje energię, część z niej może nie zostać odebrana przez system, co prowadzi do strat dla inwestora.
Co oznaczają curtailmenty dla inwestorów?
Dla inwestorów w farmy fotowoltaiczne curtailmenty to ryzyko, które może znacząco wpłynąć na opłacalność inwestycji. Ograniczenia generacji oznaczają niższe przychody z sprzedaży energii, a w skrajnych przypadkach – zagrożenie rentowności projektów.
Skutki curtailmentów dla inwestorów:
- Zmniejszona produkcja i sprzedaż energii
- Konieczność renegocjacji umów PPA lub aukcyjnych
- Wydłużenie okresu zwrotu z inwestycji
- Potrzeba budowy własnych magazynów energii lub rozwiązań hybrydowych (np. PV + magazyn + ładowarki)
Jak ograniczyć problem curtailmentów?
Problem curtailmentów nie musi przekreślać opłacalności inwestycji w farmy PV. Kluczowe jest odpowiednie planowanie, dywersyfikacja źródeł przychodu oraz współpraca z operatorami sieci.
Rekomendowane działania:
- Wybór lokalizacji z dostępem do sieci o odpowiednich parametrach
- Współpraca z OSD i uzyskanie realnych warunków przyłączenia
- Inwestycje w magazyny energii (bateryjne lub cieplne)
- Udział w rynku mocy lub usługach systemowych
- Stosowanie systemów zarządzania produkcją (smart grid, SCADA)
Przyszłość farm fotowoltaicznych – co dalej?
Pomimo wyzwań, farmy PV nadal pozostają jednym z najbardziej perspektywicznych obszarów inwestycyjnych w sektorze energetycznym. Rosnące możliwości technologiczne (np. bifacjalne moduły PV, systemy magazynowania, cyfrowe zarządzanie energią) oraz zmiany regulacyjne w UE sprzyjają dalszemu rozwojowi.
Niezbędne są jednak zmiany systemowe – rozwój sieci przesyłowych, wspieranie elastyczności odbiorców i integracja źródeł OZE z rynkiem usług systemowych.
Farmy fotowoltaiczne w Polsce osiągnęły nowy poziom rozwoju. Wzrost mocy zainstalowanej w instalacjach >1 MW niesie za sobą ogromny potencjał, ale również wyzwania – z curtailmentami na czele. Przyszłość sektora zależy od zdolności do adaptacji, inwestycji w infrastrukturę i rozsądnego zarządzania ryzykiem.
